Kleurentheorie voor fotografen

Heb je je ooit afgevraagd waarom een bepaald beeld er opvallend magisch en aantrekkelijk voor je uitziet?

In het begin, wanneer je voor het eerst begint te analyseren wat een afbeelding geweldig maakt, lijkt het misschien een beetje overweldigend.

Maar de waarheid is dat deze betoverende look bijna altijd neerkomt op slechts twee dingen – kleur en compositie.

In dit artikel gaan we ons concentreren op kleurentheorie als een van de krachtigste hulpmiddelen die je kunt gebruiken om je foto’s naar een hoger niveau te tillen!

Wat is een kleurenwiel?

kleurenwiel kleurentheorie voor fotografie

Het kleurenwiel – een handig hulpmiddel bij het leren van kleurentheorie voor fotografie.

Het kleurenwiel speelt een belangrijke rol bij het beheersen van alle soorten kleurharmonieën.

Om de aard van kleuren beter te begrijpen, moeten we er een gedetailleerde blik op werpen. Dit is in feite een visueel model van alle kleuren gerangschikt in een cirkel waar de primaire kleuren zich op drie even afstandspunten van het wiel bevinden.

Nu heb je waarschijnlijk op school geleerd dat de primaire kleuren rood, blauw en geel zijn: het RYB-model.

Maar dat is slechts één set primaire kleuren die toevallig de oudste is. Het werd door schilders gebruikt om pigmenten te creëren en kleuren te mengen om nieuwe of net iets andere tinten en tinten te bereiken.

Tegenwoordig is de primaire set kleuren, die meer van toepassing is op ons digitale tijdperk, het zogenaamde RGB-model dat rood, groen en blauw als uitgangspunt neemt.

We leven in een tijd waarin het mengen van pigmenten niet langer een dagelijkse taak is voor kunstenaars. In plaats daarvan leven onze afbeeldingen, of het nu foto’s, afbeeldingen of digitale schilderijen zijn, meestal op het scherm.

Daarom zijn we een beetje verschoven van het RYB naar het RGB-model dat steeds populairder is geworden.

Bekijk ook onze gids: sRGB versus Adobe RBG

Complementaire harmonie

Complementaire harmonie

Een voorbeeld van complementaire harmonie met rood &groen.

Complementaire harmonie wordt ook wel directe kleurharmonie genoemd en het is de meest eenvoudige manier om kleurenschema’s te maken.

Om zo’n harmonie te construeren, moet je een kleur uit het wiel kiezen en vervolgens de kleur vinden die er recht tegenover ligt. Als u bijvoorbeeld rood kiest, zult u merken dat de complementaire kleur groen is (deze ligt aan de andere kant van de cirkel).

We zien die paren meestal als klassieke kleurenschema’s omdat ze wijdverspreid zijn en heel vaak worden gebruikt in fotografie, reclame en vele andere vormen van visuele communicatie.

Denk bijvoorbeeld aan Kerstmis – zijn rood en groen niet de kleuren die we het vaakst zien als die tijd van het jaar komt? Het is zelfs zo’n stabiele kleurencombinatie dat je soms, als je ze met z’n tweeën samen ziet, onbewust associaties maakt met feeststemmingen of een naderende feestdagen.

In de visuele wereld waarin we leven, is dit soort harmonie een gedurfde beslissing om mee te gaan. De twee gekozen kleuren zijn even sterke tegenstanders en geen van beiden is onderdanig aan de ander. Dit bouwt een gevoel van intensiteit op bij de kijker dat soms niet door de auteur wordt bedoeld.

Dit soort kleurenschema’s kunnen aantrekkelijk lijken om te gebruiken, maar je moet voorzichtig zijn bij het gebruik ervan, omdat het kleurcontrast tussen de complementaire kleuren in sommige gevallen een beetje over-the-top kan zijn.

Als dit effect echter gewenst is, is het een goed idee om ze uit te proberen!

Ik kan het niet laten om hier nog een voorbeeld te geven, vooral als het gaat om het creëren van een verontrustend effect dat vooraf goed doordacht is.

Een levendige paarse blazer en gedurfd groen haar – doet dit een belletje rinkelen? Deze twee complementaire kleuren samen zijn genoeg om het beeld op te roepen van een favoriete superschurk, The Joker – wat eens te meer bewijst hoe krachtig kleurharmonieën kunnen zijn.

Split complementaire harmonie

Gespleten complementaire harmonie

Een voorbeeld van gespleten complementaire kleurharmonie.

Split complementair is een variatie op directe harmonie, maar het heeft een minder intens karakter en het is erg een lust voor het oog.

Stel je voor dat je een kleur uit het wiel hebt gekozen en deze kleur is aquablauw. Aan de andere kant van het wiel kun je oranje zien, maar om een gespleten complementaire harmonie te creëren, moet je de kleuren kiezen die direct aan de linkerkant en aan de rechterkant van de orang liggene kleur zelf.

Deze zijn warm geelachtig oranje en rood. Combineer ze met aquablauw en wat je krijgt is een klassieke gesplitste complementaire harmonie, die heel vaak in de natuur wordt aangetroffen.

Dit soort harmonie is ook zeer wijdverspreid en het is een redder in nood wanneer je ernaar streeft een beeld te creëren dat harmonieus en evenwichtig zonder fantasieloos over te komen. Het is in principe een veilige grond voor elke vorm van visuals: fotografie, illustratie, grafisch ontwerp en nog veel meer.

Triadische Harmonie

Kleurentheorie voor fotografen triadische harmonie

Een voorbeeld van Triadische kleurharmonie.

Het idee van triadische harmonie is om drie kleuren te gebruiken die gelijkmatig van elkaar zijn gescheiden op het kleurenwiel. Dit type kleurenschema kan lastig te gebruiken zijn omdat het eindbeeld meestal vrij levendig is als geheel.

Om deze harmonie succesvol toe te kunnen passen, is de beste optie die je hebt om een dominante kleur te kiezen en de andere twee er onderdanig aan te laten zijn. Op deze manier krijgt de hele compositie een meer evenwichtige look en het zal niet lijken op een willekeurige mix van kleuren bij elkaar.

Deze harmonie is vergelijkbaar met het gesplitste complementaire concept, maar het is visueel agressiever – zie meer triadische kleurenschema’s om een beter begrip te krijgen.

Dat kan soms een gewenst effect zijn: denk bijvoorbeeld aan superheldenfilms en aan het kostuum van Captain Marvel in het bijzonder.

Haar kostuum is overwegend blauw, maar het heeft ook een paar spatten dieprood en goudgeel die fungeren als echt mooie accenten en haar outfit perfect aanvullen.

Tetradische Harmonie

Tetradische harmonie

Tetradische kleurharmonie gevisualiseerd.

Tetradische harmonie, die je soms een vierkant kleurenschema kunt noemen, kan een taai koekje blijken te zijn, vooral voor beginners.

Het idee is om vier kleuren te gebruiken die op het kleurenwiel op gelijke afstand staan.

Als je er vanuit een ander perspectief over nadenkt, gebruikt het in feite twee sets complementaire kleuren – wat opnieuw een variatie is op de eerste harmonie die we hebben bekeken.

Deze is een geweldige keuze als je een aantal elementen hebt om samen te stellen, vooral als je wilt dat elk van hen zijn eigen handtekening draagt en niet onderdanig is aan de anderen.

In termen van fotografie kan dit zich vertalen in een scenario waarin je vier verschillende mensen in één beeld hebt die op een unieke manier moeten worden weergegeven – het kan bijvoorbeeld een filmposter of een theaterstuk zijn.

In deze situaties kan tetradische harmonie de manier zijn om val op met je beelden en om echt creatief te zijn!

Analoge Harmonie

Analoge kleurharmonie

Analoge kleurharmonie met blauw &paars.

Analoge kleuren zijn kleuren die naast elkaar op het kleurenwiel te vinden zijn.

Oranje en rood, geel en groen, en paars en blauw zijn slechts enkele voorbeelden – maar er is een bijna oneindig aantal variaties als je rekening houdt met alle mogelijke tinten.

Analoge kleuren zijn zeker een veilige keuze en zeer esthetisch aantrekkelijk voor het oog omdat ze ook vaak in de natuur om ons heen te vinden zijn.

Denk bijvoorbeeld aan een veld felgele narcissen met hun groene stengels of een herfstblad dat van kleur verandert, gaande van oranje naar rood (zie herfstfotografie).

Hoewel het echt moeilijk is om fout te gaan met het palet, moet je er rekening mee houden dat er één voorbehoud bij betrokken is. Die paren zijn harmonieus omdat de kleuren vrij dicht bij elkaar liggen – niet alleen letterlijk, maar ook als een algemene sfeer.

Dit creëert een gebrek aan contrast wat kan leiden tot een niet-opwindend of zelfs een saai beeld. Om dit te voorkomen, kunt u spelen met tinten, tinten en tinten om het contrast te vergroten en uw foto tot leven te brengen.

Weet u niet zeker wat het verschil is tussen tinten, tinten en tinten en hoe deze kennis uw afbeeldingen kan verbeteren? Dan brengt de volgende sectie je wat duidelijkheid, dus lees verder!

Tinten, Tinten & Tinten – De basis

Tinten, tinten en tonen

Hoe je een nieuwe tint, tint of toon kunt krijgen van een basiskleur (tint).

Tinten, tinten en tinten zijn drie variabelen van een kleur en worden gecreëerd wanneer u respectievelijk wit, grijs of zwart toevoegt aan de oorspronkelijke tint (de pure kleur).

Als je je basiskleur lichter wilt maken, kun je er wit aan toevoegen en krijg je een getinte kleur.

Roze is bijvoorbeeld een getinte rode kleur en babyblauw is een getint diepblauw. Dit soort kleuren worden beschouwd als rustiger en zachter.

Ze worden ook wel pastelkleuren genoemd en worden geassocieerd met pasgeborenen of kinderen in het algemeen omdat ze intensiteit en agressie missen.

We stoppen hier voor een kleine omweg om uit te leggen dat tint iets anders is als we het over kleur hebben en als we het over licht hebben.

Het beste voorbeeld om dit punt te illustreren is de schuifregelaar Tint in Lightroom – deze varieert binnen het groene / magenta-spectrum. Hoe meer je de schuifregelaar naar links trekt, hoe groener je afbeelding wordt. Hoe meer je het naar het juiste uiteinde verschuift, hoe meer magenta het wordt.

(Zie dit bericht over Lightroom Tips voor meer informatie hierover.)

Wanneer de foto bij daglicht wordt genomen, zijn dergelijke aanpassingen zeer zelden nodig, maar als u kunstmatige lichtbronnen zoals wolfraam, LED, fluorescentielampen of kwikdamplampen gebruikt, zult u deze schuifregelaar heel nuttig vinden. In deze gevallen wijkt het licht vaak af naar het groene spectrum of naar het magenta spectrum en heeft het een lichte correctie nodig die moeiteloos kan worden bereikt met de tintschuifregelaar.

Nu om tonen te begrijpen. Als je zowel wit als zwart (wat we kennen als grijs) toevoegt aan je oorspronkelijke tint, krijg je een nieuwe toon.

Tonen zijn in principe onverzadigde of gekozen kleuren. Tonen zijn niet altijd donkerder dan de basistint; ze kunnen ook lichter lijken, afhankelijk van de verhoudingen zwart en wit die u toevoegt.

In de regel zijn tinten subtieler dan tinten en op deze manier zijn ze gemakkelijker met elkaar te combineren op een esthetische manier.

Het is dus al duidelijk wat de uitkomst is als je wit of grijs toevoegt aan een tint die je hebt gekozen, maar wat gebeurt er als je zwart toevoegt? Hier komen de tinten.

Tinten worden gevormd wanneer u zwart toevoegt en uw basiskleur donkerder maakt. Tinten kunnen een vrij breed bereik hebben – van een enigszins donkere tint tot diepe bijna donkere kleuren die zelfs puur zwart kunnen lijken, tenzij u samplet met het sampler-gereedschap in Photoshop.

Dit soort “bijna zwart” wordt heel vaak geassocieerd met het creëren van een filmisch gevoel en de magie van filmfotografie. Het kan een delicate vintage sfeer geven aan uw digitale afbeeldingen.

Tint, verzadiging &Luminantie in fotobewerkingssoftware

een screenshot van het HSL-pannel

Als u Groen kiest onder de tintaanpassing en de schuifregelaar naar rechts verplaatst, wordt deze blauwer.

Zodra je je foto hebt gemaakt, is het tijd om deze in je fotobewerkingssoftware op te nemen voor kleine (of grote!) aanpassingen.

Een van de belangrijkste dingen die je onder de knie moet krijgen als het gaat om bewerken, is kleur. Laten we eens kijken naar de drie fundamentele elementen die zijn fysieke kenmerk beschrijven. Ze staan allemaal vermeld in het HSL-paneel:

Tint is de pure kleur zelf en de hue slider vertegenwoordigt een verschuiving in deze kleur. Als u bijvoorbeeld Groen kiest onder de aanpassing Tint en de schuifregelaar naar links verplaatst, wordt deze meer geel. Als je het naar rechts verplaatst, wordt het blauwer.

Verzadiging verwijst naar de intensiteit van de kleur of, met andere woorden, de zuiverheid van de tint. De schuifregelaar Verzadiging is lastig om mee te spelen, omdat het toevoegen van te veel intensiteit de complexiteit van de afbeelding kan doden en het er schokkend uit kan laten zien, maar gewoon.

Het beste wat je hier kunt doen, is wegblijven van de extremen, tenzij het een soort effect is waar je specifiek naar op zoek bent.

Lichtheid verwijst naar de helderheid van een kleur. Met behulp van de schuifregelaar Lichtheid kunt u een bepaalde kleur in uw foto er helderder uit laten zien en deze laten opvallen. Of je kunt ook de aandacht afleiden van een kleur door deze donkerder te maken.

Conclusie

Kleuren zijn overal om ons heen. Ze bestaan in de natuur in talloze combinaties – soms klassiek, soms meer edgy en overweldigend.

Om zelf een meester van kleur te worden, moet je eerst een geweldige waarnemer zijn. Leer actief op te letten, zelfs als je geen foto’s maakt. Wees op een constante missie om te verkennen: let op rode bessen die zich verbergen tussen de diepgroene bladeren of de kleur van de lucht wanneer de zon opkomt, en onthoud de kleurharmonieën die je aanspreken.

U kunt zelfs een digitaal “kleurendagboek” starten waarin u bepaalde kleurencombinaties kunt bijhouden die u de adem benemen.

Kun je je herinneren wat de laatste kleurencombinatie was die echt indruk op je maakte, en past het in een van de hierboven beschreven kleurharmonieën? Deel het in de reacties hieronder!

trouwen

8 tools voor fotografen

Bekijk deze 8 essentiële tools om je te helpen slagen als professionele fotograaf.

Inclusief tijdelijke kortingen.

Lees hier meer